Tư duy lại về VC và CVC tại Việt Nam: Các Mô Hình Tăng Trưởng Mới và Chiến Lược Mở Rộng Quốc Tế cho Các Startup và Doanh Nghiệp

Khi cả Quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital - VC) và Quỹ đầu tư mạo hiểm doanh nghiệp (Corporate Venture Capital - CVC) đang đối mặt với những thách thức ngày càng tăng tại các thị trường nhỏ hơn ở Đông Nam Á như Việt Nam (97 triệu), Thái Lan (70 triệu), Malaysia (32 triệu) và Philippines (113 triệu), đã đến lúc khám phá các chiến lược mới để đảm bảo tăng trưởng bền vững. Các con đường truyền thống để IPO và thoái vốn thông qua Mua bán và Sáp nhập (M&A) đã trở nên khó khăn tại các nền kinh tế mới nổi này, dẫn đến nhu cầu tìm kiếm các cách tiếp cận mới để mở rộng doanh nghiệp và tạo ra lợi nhuận.

Chúng tôi đã có buổi trò chuyện với Kailash Raghuwanshi, một chiến lược gia kinh doanh đã có nhiều đóng góp trong sự phát triển của khu vực này. Được biết đến với tên gọi “Kai,” anh ấy đã trực tiếp chứng kiến những khó khăn mà các doanh nghiệp phải đối mặt khi thị trường Đông Nam Á phát triển, từ chuyển đổi số cho đến quan hệ đối tác doanh nghiệp và mở rộng quốc tế như một trụ cột tăng trưởng.

Kailash Raghuwanshi có hơn một thập kỷ kinh nghiệm tại Đông Nam Á, Mỹ và Trung Quốc. Tốt nghiệp tại New York, anh đã tư vấn cho các công ty thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau ở khu vực Đông Nam Á, bao gồm các dự án fintech tại Indonesia, xây dựng các liên doanh tác động cao tại Việt Nam, là diễn giả và nhà lãnh đạo tư tưởng thông qua SIHUB, đồng thời tích lũy kinh nghiệm quý báu với vai trò Giám đốc tại một dự án y tế công cộng tại Thượng Hải, được hậu thuẫn bởi Gates Foundation. Công việc thực tế của anh với các VC và CVC đã giúp anh trở thành người tiên phong trong việc khám phá các mô hình tăng trưởng sáng tạo

Hỏi: Những lý do chính khiến mô hình VC truyền thống gặp khó khăn tại các thị trường nhỏ hơn ở Đông Nam Á như Việt Nam là gì?

Kailash: Mô hình VC truyền thống xuất phát từ Thung lũng Silicon, nơi các khoản đầu tư rủi ro cao, lợi nhuận cao được kỳ vọng sẽ mang lại những con đường thoái vốn lớn thông qua IPO hoặc M&A. Thị trường và nguồn vốn ở những quốc gia lớn như Mỹ (hơn 300 triệu dân), Ấn Độ (hơn 1,5 tỷ dân), Trung Quốc (hơn 1,4 tỷ dân) hoặc Indonesia (hơn 300 triệu dân) đủ lớn để hỗ trợ mô hình này.

Tại Việt Nam (97 triệu), Thái Lan (70 triệu) hay Malaysia (32 triệu), tiềm năng mở rộng vượt quá thị trường nội địa là khá hạn chế. Con đường thoái vốn, như IPO, chưa phát triển mạnh, và số lượng các vụ mua lại quy mô lớn cũng ít. Các startup tại đây có thể chiếm lĩnh thị trường nội địa, nhưng thường gặp khó khăn trong việc đạt đến ngưỡng tăng trưởng và thu hút các nhà đầu tư khu vực hoặc quốc tế.

Một ví dụ tốt là Israel—một quốc gia chỉ có 9 triệu dân. Các startup Israel được xây dựng với tư duy toàn cầu ngay từ đầu, nhắm đến các thị trường quốc tế. Đây là điều mà các startup tại Việt Nam và các thị trường nhỏ khác cần cân nhắc nếu muốn đạt được sự tăng trưởng bền vững.

Hỏi: Những thách thức mà các startup Việt Nam gặp phải dưới mô hình VC hiện tại là gì?

Kailash: Một thách thức lớn là các startup Việt Nam thường ưu tiên chiếm lĩnh thị trường nội địa, điều này hạn chế khả năng mở rộng của họ. Họ có thể huy động vốn ban đầu, nhưng áp lực tăng trưởng nhanh chóng có thể dẫn đến sự tăng trưởng không bền vững.

Một ví dụ điển hình là WeFit, một startup về thể dục của Việt Nam. Sau khi huy động được nguồn vốn đáng kể, WeFit đã gặp khó khăn trong việc duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh và không thể điều chỉnh mô hình kinh doanh của mình. WeFit đã sụp đổ vào năm 2020, điều này cho thấy việc chỉ tập trung vào tăng trưởng nhanh mà không có khả năng mở rộng khu vực có thể dẫn đến thất bại.

Câu chuyện này không phải là duy nhất—rất nhiều startup khác cũng đã gặp vấn đề tương tự khi không thể vượt qua giới hạn của thị trường nội địa.

Hỏi: Những rủi ro của CVC là gì và làm thế nào để nó có thể phát triển?

Kailash: CVC có thể mang lại lợi ích, nhưng có nguy cơ là các tập đoàn sẽ ưu tiên lợi ích của riêng họ hơn là duy trì sự độc lập lâu dài của startup. Các startup có thể trở nên quá phụ thuộc vào đối tác doanh nghiệp của họ và mất kiểm soát đối với đổi mới và quỹ đạo tăng trưởng.

Giải pháp là một mô hình hợp tác mà các startup giữ được sự độc lập chiến lược trong khi tận dụng các mạng lưới doanh nghiệp để mở rộng khu vực. Tại các thị trường nhỏ như Việt Nam, các startup cần nhiều hơn là chỉ có vốn—họ cần có được thị trường, công nghệ và sự hỗ trợ chiến lược từ các đối tác doanh nghiệp. Các CVC cần phát triển để cho phép các startup duy trì sự linh hoạt và đổi mới, mang lại lợi ích cho cả hai bên mà không làm startup mất đi tầm nhìn của họ.

Hỏi: Làm thế nào để các công ty tham vọng (không chỉ là startup) có thể phát triển khu vực trong các thị trường nhỏ?

Kailash: Các doanh nghiệp tham vọng tại Việt Nam, Malaysia, Thái Lan và các thị trường tương tự cần áp dụng tư duy toàn cầu, giống như các startup. Các công ty trong lĩnh vực nông nghiệp, sản xuất hoặc công nghệ nên cân nhắc mở rộng khu vực từ sớm, thay vì chờ đợi đến khi bão hòa thị trường trong nước.

Bằng cách định vị bản thân cho các quan hệ đối tác và mua lại trong khu vực từ sớm, những công ty này có thể tận dụng các mạng lưới doanh nghiệp và cơ hội CVC, cho phép họ tăng trưởng bền vững và trở nên hấp dẫn hơn với các đối tác toàn cầu.

Hỏi: Mô hình VC truyền thống còn khả thi ở Việt Nam và các thị trường nhỏ không?

Kailash: Mô hình VC truyền thống chưa phải là không khả thi, nhưng cần được tư duy lại ở các thị trường nhỏ. Tại Việt Nam, Thái Lan và Malaysia, việc theo đuổi danh hiệu kỳ lân là không thực tế. Các thị trường này không có cùng mức độ thoái vốn IPO hoặc các thương vụ M&A lớn như ở các nền kinh tế lớn. Thay vào đó, các startup và VC nên tập trung vào việc xây dựng các doanh nghiệp bền vững với các lộ trình rõ ràng để phát triển khu vực hoặc toàn cầu.

Sự hợp tác với các doanh nghiệp thông qua các đối tác CVC là một cách tiến tới, nhưng những mối quan hệ này phải dựa trên các mục tiêu chung và chiến lược dài hạn. Đồng thời, điều quan trọng là các VC và startup tập trung vào các mô hình sẵn sàng cho mua lại, thu hút các đối tác khu vực hoặc doanh nghiệp toàn cầu tìm kiếm cách tiếp cận chiến lược vào thị trường.

Hỏi: Lời khuyên cuối cùng của anh dành cho các startup, VC và doanh nghiệp tại Việt Nam và Đông Nam Á là gì?

Kailash: Lời khuyên của tôi rất đơn giản: VC, startup và các doanh nghiệp cần ngừng theo đuổi danh hiệu kỳ lân và thay vào đó xây dựng các doanh nghiệp có khả năng mở rộng với cách tiếp cận quốc tế và tập trung vào khu vực. Các startup nên nghĩ đến mở rộng khu vực ngay từ đầu, và các đối tác CVC nên tập trung vào sự liên kết chiến lược mang lại lợi ích cho cả hai bên.

Đối với các doanh nghiệp tham vọng, việc áp dụng tư duy toàn cầu sẽ giúp họ phát triển vượt ra ngoài thị trường nội địa và đảm bảo thành công lâu dài. Cho dù thông qua CVC, đối tác hay các chiến lược tăng trưởng sáng tạo, con đường đến thành công ở các thị trường nhỏ là rõ ràng—nhưng đòi hỏi một cách tiếp cận mới. Để tìm hiểu thêm hoặc hợp tác, liên hệ với Kailash qua email tại kai@kairaghu.com hoặc truy cập www.kairaghu.com để biết thêm thông tin.